Hoe overleef ik de eerste schoolweken?

Een goed begin is het halve werk.

Het ene schooljaar heb ik nog maar net afgerond en toch ben ik alweer aan het nadenken over de start van het nieuwe schooljaar. Gekscherend roep ik altijd: “Hoe overleef ik de eerste schoolweken?!”. Door het werk van mijn man gaan we dit jaar pas op het eind van onze zomervakantie weg. Voor mij een reden om aan het begin van mijn zomervakantie al zoveel mogelijk zaken geregeld te hebben voor de start van het schooljaar. Met mijn duo ben ik dan ook al naar school geweest om ons “nieuwe” klaslokaal in te richten. Groep 8 zit bij ons na de zomer in een ander lokaal, dus iets meer werk dan in andere jaren.

Goede voorbereiding

Maar die eerste dag na de zomervakantie komt voor ons allemaal en hoe kun je jezelf daar goed op voorbereiden. We weten allemaal een goed begin is het halve werk! 
Dit geldt zeker voor de groepsvorming aan het begin van het schooljaar. Het groepsvormingsproces begint na een vakantie weer helemaal opnieuw: de leerlingen verkennen elkaar, de leraar en de regels. De eerste weken van het schooljaar zijn daarom ontzettend belangrijk voor het creëren van een goed pedagogisch klimaat in de klas. Deze eerste weken worden dan ook wel de Gouden Weken genoemd.

De Gouden en Zilveren Weken

De Gouden Weken zijn de eerste weken van het schooljaar. Het zijn de belangrijkste weken voor het neerzetten van een goede basis voor een fijne sfeer in de klas. Daarom zijn deze weken goud waard. De leraar speelt tijdens dit proces een essentiële rol. Als je als leraar in deze eerste, belangrijke weken veel aandacht schenkt aan groepsvorming, heb je hier de rest van het schooljaar profijt van. Na de kerstvakantie kun je dit herhalen. Deze weken noemen ze de Zilveren weken.

Groepsvorming

Groepsvorming bestaat uit vier fasen die een groep in ongeveer zes weken doorloopt. Hierna zijn de rollen, normen en waarden grotendeels bepaald voor de rest van het jaar. In deze zes weken is de invloed van de leraar van groot belang. Na elke zomervakantie, bij elke nieuwe leraar, vindt er weer een nieuwe groepsvorming plaats. Ook gaandeweg het schooljaar kan er een nieuw groepsvormingsproces komen, bijvoorbeeld door de komst van een nieuwe leerling.

  • Forming (oriënteren)
    Leerlingen leren elkaar kennen. De groep zoekt naar veiligheid en structuur.
  • Storming (presenteren)
    De verhoudingen tussen de leerlingen worden duidelijk. Wie is er leider en wie is er volger?
  • Norming (normeren)
    De regels, waarden, normen van de groep worden bepaald. Iedereen krijgt een eigen taak in de samenwerking.
  • Performing (presteren)
    De groep wordt een team en is klaar voor samenwerking. Er zijn ongeschreven regels waar iedereen zich aan houdt.
  • Reforming (evalueren)
    Het einde van het jaar of een periode is in zicht. Dit afscheid geeft weer een nieuwe groepsdynamiek. Ik merk dit altijd heel sterk in groep 8. Sommige leerlingen zijn klaar voor een nieuwe start en zijn klaar met (een aantal) klasgenoten.
Tips voor in de klas
  • Geef meer complimenten dan negatieve kritiek.
  • Gebruik coöperatieve werkvormen. SAMEN is het sleutelwoord in deze Gouden Weken!
  • Ken je leerlingen: zodra de formatie bekend is op school, probeer ik in pauzes al aandacht te besteden aan leerlingen die ik na de zomer in de klas krijg. Ik merk ook dat leerlingen die weten dat ze jou gaan krijgen uit zichzelf al contact beginnen te zoeken.
  • Laat de leerlingen jou kennen. Het wenmoment of doorschuifuurtje is daar een ideaal eerste moment voor, maar ook na de zomervakantie geef ik leerlingen altijd de kans om mij te leren kennen door een groepsvormende activiteit.
  • Doe iedere dag een groepsvormende activiteit. Deze activiteiten kunnen ook heel kort zijn en voor de ene activiteit heb je meer materialen nodig dan voor de andere.
  • Maak gebruik van bordsessies en/of klassenvergaderingen. In de Gouden Weken doe ik beiden, later in het jaar alleen nog bordsessies. Op mijn school werken we met de methodieken van Stichting Leerkracht. Elke week hebben wij als team een bordsessie, maar ook in onze klas houden we elke week een bordsessie. Met de inhoud van de bordessie in de klas bemoei ik me als leerkracht zo min mogelijk. Ik laat dit zoveel mogelijk uit de klas komen. Hierin stellen we doelen op voor in de klas en daarbij horende acties. Wil je hier meer over weten? https://stichting-leerkracht.nl/het-bord-in-de-klas/
  • Geef complimenten klassikaal en bestraf één op één.
  • Neem regelmatig de tijd om schoolregels en klassenregels van betekenis te voorzien. Wat wordt ermee bedoeld en wat willen we ermee bereiken?
  • Zorg voor een goede overdracht voor de eerste dag van het nieuwe schooljaar.
Lespakket “Hoe overleef ik de eerste schoolweken”

De eerste weken doen wij dagelijks een groepsvormende activiteit in de klas. Ik heb deze activiteiten gebundeld tot een lespakket “Hoe overleef ik de eerste schoolweken.” Dit lespakket bestaat uit 13 verschillende activiteiten om in te zetten in je klas.  Je koopt deze tegen een kleine vergoeding hier.

Wil je meer lezen over groepsvorming in de eerste weken? De twee boeken hieronder zijn hier zeer geschikt voor.

2 reacties

    1. Wij starten na de zomervakantie met Kwink! In de winkelomgeving kun je via ideal of PayPal het document aanschaffen. Na aanschaf kun je het meteen downloaden.

      Met vriendelijke groet, Joanne

Geef een reactie

Om je de beste ervaring te kunnen geven maken wij gebruik van Cookies. Door het gebruiken van onze website ga je hier automatisch mee akkoord. Wil je meer informatie? Klik dan hier.