Boeiend onderwijs Archieven -

“En toen?” Kinderboekenweek 2020

1 juli 2020

by Joanne with No Comment Boeiend onderwijs Boeken Creatief Kinderboeken

Tijdens de Kinderboekenweek 2020 met als thema “en toen?” gaan we terug in de tijd. Boeken brengen geschiedenis tot leven, waardoor de wereld van vroeger tastbaar wordt. Lees spannende verhalen over ridders, verplaats je in oorlogstijd of kom van alles te weten over de Oudheid. Je hebt geen tijdmachine nodig om andere tijden te ontdekken. Verken alle werelden van toen door het lezen van boeken.

Een stukje geschiedenis

De Kinderboekenweek is sinds 1955 een jaarlijks terugkerende ‘week’ van tien dagen in september en oktober om kinderboeken te promoten. In deze tien dagen worden er door bibliotheken, scholen en andere kinderboek gerelateerde instanties van alles georganiseerd rondom het thema van de Kinderboekenweek. Wist je trouwens dat er de eerste jaren geen speciaal thema was? Sinds 1962 heeft iedere Kinderboekenweek een eigen thema. Van 1962 tot 1964 was het thema nog de titel van het Kinderboekenweekgeschenk. In 1965 werd er een echt thema gekozen. Dat thema was Kind en de dierenwereld.

Het thema van de Kinderboekenweek 2020

Dit jaar staat de Kinderboekenweek in het thema geschiedenis en heeft het de mooie titel “En toen?” gekregen. Naast de opmerking “Oh juf, nog een hoofdstuk!” een van mijn favoriete opmerkingen van leerlingen. Het is zo fijn als leerlingen aan je lippen hangen en al jouw kennis wel willen opslurpen als een spons. Met dit thema moet dit vast lukken! Het mooie is ook dat dit thema voor elke groep heel anders uitgewerkt kan worden. Er zijn zoveel deelonderwerpen die hierbij passen! Achter de schermen ben ik al druk bezig met het ontwikkelen van bijpassende projecten. In ieder geval komt er een project over het oude Egypte. Dit naar aanleiding van het lezen van het boek “Dummie de mummie Deel 0 – Een jonge prins in het oude Egypte”.

Geen kerntitels maar thematitels

Voor de vier leeftijdscategorieën zijn verschillende thematitels uitgezocht. Deze boeken helpen mee om kinderen de wereld van vroeger te laten (her)ontdekken. Voorheen heetten de boeken kerntitels, dit jaar thematitels. Een overzicht van deze boeken vind je op mijn speciale Kinderboekenweek pagina.

Kinderboekenweekgeschenk

Arend van Dam schrijft het Kinderboekenweekgeschenk voor de 66^ste Kinderboekenweek en Mylo Freeman maakt het Prentenboek van de Kinderboekenweek.

Het Kinderboekenweekgeschenk wordt cadeau gedaan door de boekwinkel tijdens de Kinderboekenweek bij aankoop van tenminste € 12,50 aan kinderboeken. Het prentenboek is tijdens de Kinderboekenweek te koop voor € 7,25.

De Christelijke Kinderboekenmaand

Sinds dit jaar is er geen aparte Christelijke kinderboekenmaand meer. Deze organisatie en de CPNB hebben de handen ineengeslagen. Door de samenwerking krijgt de Kinderboekenweek en daarmee het kinderboek nog meer aandacht, aldus de twee organisaties.

De drie christelijke actieboeken blijven wel bestaan. Het prentenboek voor de onderbouw wordt gemaakt door Michel de Boer (uitgeverij Buddy Books). Ina van der Beek (uitgeverij Den Hertog) is de auteur van het actieboek voor de middenbouw en Judith van Helden (uitgeverij Columbus) schrijft het actieboek voor de bovenbouw.
Het prentenboek is tijdens de Kinderboekenweek voor € 6,95 verkrijgbaar en de actieboeken voor de midden- en bovenbouw elk voor € 5,95.
Voor leerkrachten van basisscholen verschijnt er weer een werkmap met lessuggesties en verwerkingen van het thema en de actieboeken.

In de aanloop naar de Kinderboekenweek 2020 zal ik verschillende ideeën rondom dit thema bedenken. Deze berichten plaats ik op mijn speciale Kinderboekenweek pagina.

Als je op de afbeelding hier rechts klikt, kom je op mijn speciale Kinderboekenweek pagina.

www.kinderboekenweek.nl

www.christelijkeboeken.nl

Goed van Start

24 juni 2020

by Joanne with No Comment Boeiend onderwijs Groepsvorming Nieuw schooljaar

Na de zomervakantie willen we allemaal weer goed van start gaan in onze klassen. Misschien heb je dezelfde leerlingen of is maar een deel van je groep nieuw voor je of zijn (zoals in mijn geval) allemaal nieuw voor je. Wat het ook is een goede start met je klas is iets waar we allemaal naar streven, maar hoe pak je dat aan? Het boek Goed van Start is hier heel bruikbaar voor.

10 Redenen om Goed van Start te gaan

Preventie van problemen: Met de klas stel je regels en routines op.
Duidelijke verwachtingen: Met de klas stel je vast welk gedrag gewenst is en waarom.
Groepsidentiteit ontwikkelen: Doordat leerlingen hun meningen mogen geven, ervaren ze dat ze deel uitmaken van een groep.
Democratische omgangsvormen in de echte praktijk leren: leer luisteren naar andere standpunten en houd daar ook rekening mee. Leerlingen leren zo concessies te doen en keuzes te maken.
Verantwoordelijkheid leren: wanneer leerlingen betrokken worden bij het opstellen en handhaven van de regels in hun groep, ontwikkelen ze zelfdiscipline en verantwoordelijkheidsgevoel voor zichzelf en voor de groep.
Positief en veilig klimaat: wanneer leerlingen zich geaccepteerd weten, voelen ze zich veilig en zijn ze meer ontspannen.
Structuur bieden: Een duidelijke instructie en planning leert leerlingen hoe ze zelf goed geordend plannen maken.
Sociale vaardigheden: in gesprek gaan met klasgenoten rondom regels en routines in de klas geeft leerlingen de kans hun sociale vaardigheden toe te passen (en eventueel te verbeteren).
Relaties: leerkrachten die vanaf het begin van het schooljaar laten merken dat ze waarde hechten aan de mening van de leerling, leggen een stevig fundament voor een goede relatie.
Oplossingsgericht denken: Doelen stellen en nadenken over hoe je die gaat bereiken is een belangrijke vaardigheid die we leerlingen mee kunnen geven.

De eerste weken

Wat ik allemaal doe de eerste dagen/weken? Veel, maar ik probeer ook altijd zo snel mogelijk toch ook aan de lesstof te beginnen. Leerlingen zijn daaraantoe en vinden het (bijna allemaal) heel fijn om in nieuwe boeken en schriften te mogen beginnen.

Ik sta bij de deur om alle leerlingen te verwelkomen.
Op alle tafeltjes liggen naamkaartjes voor de leerlingen. Zo kunnen ze makkelijk hun nieuwe plek vinden in de klas.
De eerste tien schooldagen staat er elke dag een opdracht centraal om te werken aan de saamhorigheid in de klas.
De leerlingen maken een kennismakingstekening.
Klassenvergaderingen houden met de leerlingen.

Goed van start activiteiten

Coöperatieve werkvorm “Mix-Tweetal-Gesprek”: Geef het onderwerp “vakantie” op. Geef leerlingen even tijd om na te denken. De groep loopt door de klas tot je roept: Tweetal. Dan vormen de leerlingen een tweetal en geven elkaar een high five. Om de beurt vertellen ze over hun vakantie. Wanneer je roept “mixen” lopen ze weer door de ruimte. Enzovoort.
Spaghetti ruimtestation: elk teamlid krijgt 4 spaghetti stokjes en 4 spekjes waarmee het team een eigen spaghetti ruimteschip gaat bouwen. Let op: elk teamlid mag alleen aan zijn eigen spaghetti en spekjes komen. Er moet dus erg voorzichtig gewerkt worden.
In teams leerlingen een puzzel laten oplossen. Het is natuurlijk de bedoeling dat ze samenwerken. Na afloop bespreek je wat goed ging en wat minder goed ging en hoe het de volgende keer beter kan.
In de rij: laat leerlingen een rij vormen zonder te praten: op volgorde van jong naar oud of van klein naar groot. Leuk is ook om ze op volgorde te zetten van het langst op school tot het kortst op school zitten. Laat ze daarna ook benoemen hoe lang ze al op deze school zitten.
Ik ook groepen: kondig een onderwerp aan (je favoriete toetje). Leerlingen schrijven hun favoriete toetje op een stukje papier. De leerlingen staan dan op en lopen door het lokaal. Ze maken groepjes van leerlingen met hetzelfde antwoord. Laat de leerlingen dan in tweetallen praten over het onderwerp (wat is er zo lekker aan het toetje?).

In dit pakket vind je 13 verschillende activiteiten om het schooljaar mee te starten.

De activiteiten zijn geschikt voor groep 5 tot en met groep 8.

Klik op de afbeelding om naar de winkel te gaan.

Klassenvergaderingen

Klassenvergaderingen organiseren is een goede manier om problemen te voorkomen. Ze komen tegemoet aan de behoeften van leerlingen. Leerlingen krijgen zo de kans mee te denken over oplossingen waar iedereen het mee eens kan zijn.
Door het gebruik van klassenvergaderingen leren leerlingen om op een verantwoordelijke manier om te gaan met hun behoeftes en hun standpunten. Natuurlijk ben jij als leerkracht de eindverantwoordelijke in de besluitvorming. In een klassenvergadering bespreek je wat er goed gaat in de groep, je spreekt regels af om de gang van zaken goed te laten verlopen, je spreekt af hoe je met elkaar om gaat en als groep stel je een contract op dat door iedereen wordt ondertekend en als laatste spreek je ook de consequenties met elkaar af als iemand zich niet aan het contract houdt. Dit verspreid je over 5 vergaderingen verdeelt over 5 weken.

Hier lees je over de verschillende fases van groepsvorming:

Hoe overleef ik de eerste schoolweken?

Onderweg naar het einde van het schooljaar

17 juni 2020

by Joanne with No Comment Boeiend onderwijs Creatief Groepsvorming

Nog een paar weken en dan is dit bijzondere, aparte schooljaar 2019-2020 weer ten einde. We zijn bijna bij de finish van het schooljaar. Het schooljaar dat we met elkaar nooit zullen vergeten. Ook de finish zal anders dan anders zijn. Bij mij op school geen eindfeest waar we alle groepen mengen en waar heel veel ouders bij komen helpen. Dit jaar gaat het anders. De groepen worden niet gemengd en de ouders komen helaas niet helpen. Vooral voor mijn groep 8 vind ik het erg sneu. Je laatste jaar met een aantal hoogtepunten waar je jarenlang naar uitkijkt en dan gaat er ineens zoveel niet door! Geen schoolkamp, geen schoolvoetbaltoernooi, geen schoolkorfbaltoernooi, een aantal workshops en excursies die zijn vervallen. Wat dan wel?

Musical

Vanaf het moment dat we vorige week weer compleet waren in de klas zijn we intensief gaan oefenen voor de musical. We oefenden wel, maar met halve groepen is toch minder leuk (en minder makkelijk). Hoe we de musical aan ouders laten zien is nog niet helemaal zeker, maar we voeren een musical op, dikke vette punt. Ook knutselen we veel voor de musical. Dit jaar hebben wij weer gekozen voor een musical van Benny Vreden: Junglebeat. Daarnaast hebben we nog leuke andere dingen op de planning, maar die kan ik nog niet verklappen. Iets met kindjes en ouders die meelezen.

Projecten

Elk jaar laat ik de leerlingen in de laatste weken een project kiezen waar ze meerdere weken aan kunnen werken. Dit jaar heb ik zelfs voor meerdere projecten gekozen. Zo zijn we momenteel een lapbook aan het maken voor geschiedenis, passend bij het laatste thema “oorlog en vrede”.

Daarnaast krijgen ze binnenkort de keuze uit 3 verschillende projecten: Rondje Nederland, Ontwerp een camping en ontwerp een pretpark. Zo mooi om te zien hoe leerlingen hun eigen draai geven aan projectopdrachten en allemaal iets unieks maken.

Activiteiten

Het valt niet altijd mee om met groep 8 op een gezellige manier de eindstreep te halen. Ze willen dit vaak wel, maar zijn na 8 jaar samen soms ook wel op elkaar uitgekeken en dan valt het niet altijd mee om de sfeer erin te houden. Zeker als de verschillen tussen leerlingen groot zijn (botsende persoonlijkheden). Dit jaar valt het mij reuze mee. Dat is echt zo fijn. Vlakbij mijn school hebben we een wat groter veld waar ik met groep 8 op het einde van het schooljaar vaak naar toe ga om nog enkele kampspelletjes te spelen. Denk bijvoorbeeld aan levend stratego, levend mastermind, Hollandse leeuwen en buskruit. Ook in de klas kun je verschillende activiteiten doen die ervoor zorgen dat de laatste weken prettig en relaxed verlopen. Een bundel van deze activiteiten heb ik in mijn winkel staan. Met de kortingscode einde schooljaar krijg je deze hele maand 1 euro korting op dit pakket. De uitleg van de kampspelletjes heb ik op internet gevonden.

Met de kortingscode einde schooljaar krijg je 1 euro korting op deze bundel. De korting is de hele maand juni geldig.

Klik hier om naar de shop te gaan.

Wil je nog meer tips voor het einde van het schooljaar?

Lees dan dit blog: tips om de laatste schoolweken te overleven!

Wat doe je met leerlingen die een hekel hebben aan lezen?

10 juni 2020

by Joanne with No Comment Boeiend onderwijs Kinderboeken Lezen

Het lijkt wel of het elk jaar toeneemt. Het aantal leerlingen in mijn klas die een hekel hebben aan lezen. Ik vind dat zo moeilijk, frustrerend zelfs! Ik vind lezen heerlijk. Ik kan helemaal verdwalen in een boek en lees al sinds ik kan lezen alles wat los en vast zit.

Elk jaar weer

Elk jaar hoor ik het weer van ouders en van leerlingen: “mijn kind haat lezen” of “ik vind lezen stom”. Soms zou ik willen dat ik een magisch toverstafje heb en die hekel aan lezen kan wegblazen, aan de andere kant weet ik ook wel waarom dit in de bovenbouw gebeurt. Als kinderen ouder worden, krijgen ze meer huiswerk en grotere opdrachten waar ze ook thuis aan moeten werken (spreekbeurten, werkstukken etc.). Daarnaast hebben ze meer keuze in het indelen van hun vrije tijd en krijgen ze nieuwe hobby’s (gamen bijvoorbeeld) met als gevolg dat ze denken dat ze lezen niet (meer) leuk vinden.

Waar ligt het aan?

Het is heel makkelijk om met de vinger naar het onderwijs te wijzen. Wat doet het onderwijs verkeerd? Waarom hebben leerlingen een hekel aan lezen? Wat kunnen had het onderwijs anders kunnen doen? Natuurlijk is het belangrijk om altijd kritisch naar je eigen leerkrachtvaardigheden en je onderwijspraktijk te kijken en te proberen de interesse in lezen en de leesvaardigheid te verhogen, maar niet alle “schuld” ligt bij de scholen.

We zien dat door de toename in aanwezigheid en aanbod van digitale middelen jonge kinderen soms eerder een smartphone in hun handen krijgen om een filmpje te kijken dan dat ze een boekje aangeboden worden. Dit lijkt immers makkelijk en vraagt weinig tot geen tijd of inzet van ouders. Het blijft belangrijk om bij ouders het belang van lezen en dus ook het voorlezen onder de aandacht te blijven brengen. Ouders/verzorgers zijn belangrijke rolmodellen welke een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het ontwikkelen van interesse in boeken en het leesplezier.

Er is dus niet echt een sprake van schuld. Het is meer een kwestie van een maatschappelijke ontwikkeling. Dus laten we als leerkrachten samen met de ouders en de leerlingen kijken hoe we het leesplezier weer kunnen (her)ontdekken.

Wat kan ik dan doen in mijn klas?

Ik heb 8 tips voor je verzameld die je kunt gebruiken om jouw leerlingen enthousiaster te krijgen voor het lezen van boeken:

Maak lezen weer leuk!
Laat het los dat leerlingen boeken passend bij hun avi-niveau moeten lezen. Een boek moet naar mijn idee wel bij hun leeftijd passen. Dit gaat over belevingswereld en interesse. Avi- niveau geeft in de bovenbouw vaak een gevoel van moeten presteren. Leerlingen vinden zichzelf stoer wanneer ze bijvoorbeeld al een C of D boek lezen maar gaan voorbij aan het feit dat de verhaallijnen niet bij hun leeftijd passen. Lezen is geen prestigeproject!). Laat ze lezen wat ze leuk vinden! Boeken die passen bij hun interesses. Een leerling uit groep 8 die van honden houdt, mag van mij gerust het nieuwe boek “rebelse honden” lezen. Lezen ze liever een stripboek of een tijdschrift? Ik heb ze liggen in de klas. Zolang ze maar lezen.
Wij hebben het geluk van een leesconsulent op school. Elke maandag komt de leesconsulent op school en ze geeft lessen in de klas en is nu ook bezig met het organiseren van de schoolbibliotheek. Zo heeft ze mijn groep 8 geleerd hoe ze op de website van de bieb kunnen zoeken naar boeken die voor hen leuk zijn. Zo krijgen de leerlingen de tijd om een passend boek uit te zoeken. Eventjes snel naar de boekenkast voor een nieuw boek resulteert te vaak in “saaie” of “niet leuke” boeken. Geef ze de tijd om te kiezen!
Yoleo
Hoe krijg je kinderen die niet van lezen houden met hun neus in de boeken? Door lezen leuk te maken! Met Yoleo verdien je leespunten die je kunt gebruiken om je virtuele kamer in te richten. Lezen met Yoleo is ook makkelijk. Doordat de tekst wordt getoond en voorgelezen. Een soort karaoke dus (www.yoleo.nl)
Alle jeugdleden van de bibliotheek hebben gratis toegang tot yoleo.
Als wij in de auto weggaan zetten mijn kinderen 9 van de 10 keer een luisterboek op. Ze vinden het heerlijk om tijdens het autorijden te luisteren. In de klas kun je dit ook doen. Ik koop met enige regelmaat voor een leuk prijsje luisterboeken bij het Kruidvat. Boeken variërend van Leven van een Loser tot Mathilda. Met de LuisterBieb-app kunnen kinderen naar boeken luisteren. Maar luisteren is toch geen lezen? Dat is dus niet waar! Luisteren is vaak laagdrempelig voor kinderen (zeker diegene die lezen niet leuk vinden). Door te luisteren naar boeken leren ze verhaallijnen te herkennen en prikkelt het hen vaak om toch op zoek te gaan naar het fysieke boek. Luisterboeken creëren liefde voor verhalen!
Voorlezen
Ook in groep 8 is voorlezen een noodzaak. Jij als volwassene geeft zo aan dat je lezen belangrijk vindt, het zorgt ervoor dat leerlingen kunnen wegdromen bij het verhaal en het zorgt voor rust in de klas. Even niets moeten, heerlijk toch?!
Geef zelf het goede voorbeeld!
Ga zelf ook stillezen als je dit je klas laat doen. Dit hoeft geen kinderboek te zijn, het kan ook een studieboek zijn. Maar liever lees je wel een kinderboek want zo laat je aan de leerlingen zien dat hun boeken er ook toe doen. Kinderboeken zijn niet saai of simpel. Als leerkracht laat je door het lezen van kinderboeken zien dat ook jij deze boeken waardeert. En hoe leuk is het dat jij hetzelfde boek als de leerkracht leest! Dan moet het wel een leuk boek zijn toch?
Boekendiscussie
Laat leerlingen in tweetallen praten over de boeken die ze aan het lezen zijn. Waar gaat het boek over? Wat vind je er leuk aan? Zou je het boek aanbevelen? Zou je klasgenoot het een leuk boek vinden? Wat is je favoriete stuk uit het boek? Laat het boek je ergens aan denken? Probeer er een gesprek van te maken en geen ondervraging.
Je kan hiervoor het boekenhappertje inzetten waardoor er een spelelement aan het gesprekje toegevoegd wordt.
Aankleding in de klas
Het is belangrijk om te laten zien als leerkracht dat je boeken belangrijk vindt. Stal ze mooi uit. Zet boeken in het zonnetje. Doe kapotte boeken of boeken die echt niet meer gelezen worden weg. Vul je assortiment aan door regelmatig naar de bieb te gaan om nieuwe boeken te lenen voor school. Maak een thematafel passend bij je lessen met boeken die kinderen mogen lezen.
Informatieve boeken zijn voor veel leerlingen laagdrempelig om te lezen. Veel plaatjes met daarbij passende korte tekst. Geen lange verhalen dus. Maar probeer ook altijd leesboeken aan te bieden welke bij het thema van je lessen passen. Ook die zijn er genoeg!

Deze blog heb ik samen met leesconsulent Francisca geschreven. Zij is op mijn school leesconsulent en geeft fantastische lessen. Ik hoop dat deze tips je helpen met het vergroten van het leesplezier in je klas.

Francisca, bedankt voor je inspiratie!

Op mijn blog heb ik al eerder tips gedeeld voor de aankleding in de klas of om op andere manier met boekpresentaties bezig te kunnen zijn.

Hier vind je de link:

Downloads technisch lezen

Creatief schrijven in de bovenbouw

3 juni 2020

by Joanne with No Comment Boeiend onderwijs Creatief

Creatief schrijven in de bovenbouw. Leuk of een moetje? Al jaren worstel ik met creatief schrijven in de bovenbouw. Er zijn weinig opdrachten waar al mijn leerlingen enthousiast van werden en ik vond het een ramp om die lappen tekst na te moeten kijken. Waar let je op? Wat doe je met spelfouten en interpunctie? Ook mijn leerlingen keken aan het begin van zo’n les vrij wazig naar me en het duurde vrij lang voordat iedereen eens aan de slag ging.

Waarom creatief schrijven?

Uit onderzoek door Janssen en Van den Bergh in 2010 is gebleken dat wie creatief schrijft persoonlijke of fantasievolle teksten maakt; op een speelse manier, maar met aandacht voor de vorm. Hoe vaker je dit doet, hoe makkelijker het verzinnen en schrijven van verhaaltjes je afgaat. Daarnaast stimuleer je het lezen. Lezen en schrijven versterken elkaar, waardoor beide activiteiten gemakkelijker en interessanter worden. Door lezen en schrijven samen te onderwijzen, kunnen de taalvaardigheid en geletterdheid van kinderen groeien (bron www.lezen.nl).

Praktische tips

Bij creatief schrijven wil je juist de fantasie stimuleren en is het belangrijk dat je niet let op spelling en grammatica. Maak het je leerlingen dus duidelijk dat ze het niet fout kunnen doen en dat ze alles mogen opschrijven wat ze willen.

Zorg voor een opbouw in je opdrachten en laat creatief schrijven regelmatig terugkomen.

Maak de schrijfopdrachten niet te lang. Korte schrijfopdrachten zijn overzichtelijker voor leerling én leerkracht. De beperkte omvang helpt zowel leerlingen die moeilijk op gang komen, als leerlingen die maar niet kunnen ophouden met schrijven.

Ideeën

Hieronder vind je een aantal ideeën om een positieve draai aan het creatief schrijven in de bovenbouw te geven:

Maak een gedicht met woorden uit een tijdschrift

Nodig: tijdschriften, kranten, werkblad “laten we een gedicht schrijven”

Uitleg: Laat je leerlingen een tijdschrift of krant pakken. Daaruit kiezen ze een artikel. In dit artikel kleuren ze woorden die ze gaan gebruiken voor hun gedicht. Let op dat ze niet een hele zin overnemen. Vervolgens schrijven ze hun gedicht op het werkblad. In de rechterkolom leggen ze de betekenis uit van hun gedicht.

Klik op de afbeelding om het werkblad te downloaden.

Lol met de zin

Nodig: gekleurd papier met zinnen

Uitleg: zorg voor 3 stapeltjes met stukjes zinnen in 3 verschillende kleuren. Leerlingen moeten van elke kleur een papiertje pakken en zo maken ze een grappige zin. Eventueel kun je ze hierbij een verhaal laten schrijven of zoveel mogelijk verschillende grappige zinnen laten maken.

QR codes

Op instagram kwam ik de volgende leuke opdracht tegen:

Een leerkracht had 24 verschillende QR codes opgehangen in de klas en de leerlingen mochten/moesten er 4 scannen. Met die informatie moesten ze een verhaal schrijven. De opdracht ging over het beschrijven van persoonlijkheden en achter de QR codes zaten eigenschappen verstopt.

Stappenplan voor creatief schrijven met je klas

Bedenk een onderwerp (actueel of niet actueel?).
Wat voor soort tekst wil je dat je leerlingen schrijven? (verhaal, brief, gedicht, ansichtkaart, rijmpje)
Bepaal als leerkracht of je extra materiaal mee kunt nemen (prentenboek, voorwerp, voorbeeld)
Voer een klassengesprek over het onderwerp.
Mindmap of woordspin maken rondom het onderwerp.
Aan de slag met creatief schrijven.
Voorlezen aan elkaar (in twee- of viertallen).

Leuke websites:

Het poëziepaleis

Laat maar leren (gratis en betaalde lessen)

Spelletjes spelen om te leren (3)

20 mei 2020

by Joanne with No Comment Boeiend onderwijs Creatief

Dit is deel 3 van de serie spelletjes spelen om te leren. Ik ben ervan overtuigd dat leerlingen het best leren als ze werken op niveau, goede instructie krijgen en er voldoende momenten zijn waarop ze door middel van boeiend onderwijs betrokken worden bij de les. Daarnaast vind ik leerspelletjes een waardevolle aanvulling om mijn leerlingen enthousiast te krijgen.

Hoeveel in de pot?

Dit rekenspelletje is er eentje om af en toe eens te doen in de klas. Je vult een pot met voorwerpen en de klas mag raden hoeveel voorwerpen erin zitten. Dit raden gebeurt aan de hand van aanwijzingen. Op de foto hieronder zie je een pot met legoblokjes. Bij deze pot geef ik (gefaseerd) 3 aanwijzingen:

Het is een tweecijferig getal.
Het is een even getal.
De som van de enen en tienen is opgeteld 17.

Gegarandeerd dat ze hard aan het denken gaan. De eerste aanwijzing geef ik aan het begin van de dag, de tweede aanwijzing als ik start met rekenen en de derde aanwijzing aan het eind van de rekenles. Leerlingen kunnen getallen noteren in hun denkschrift.

Geef de eend door

Hier heb je wel een rubber speelgoedeendje voor nodig. Zorg dat alle leerlingen in een kring zitten. Stel een willekeurige leerling een vraag over de oefenstof van de afgelopen tijd. Ondertussen wordt het speelgoedeendje doorgegeven. Als het rubbereendje bij de leerling is voordat hij een vraag heeft gesteld, moet deze leerling in het midden van de cirkel gaan zitten. Het speelgoedeendje wordt dan doorgegeven naar de volgende leering. Weet een leerling het antwoord niet, dan krijgen de leerlingen in het midden van de cirkel de kans de vraag te beantwoorden. Hebben ze dat goed gedaan, dan mogen ze weer in de kring komen zitten. Het is misschien wel een goed idee om eerst wat afspraken te maken over hoe je het speelgoedeendje doorgeeft. In hun enthousiasme willen leerlingen weleens hardhandig het speelgoedeendje doorgeven.

Pak de punten

Voor dit spel moet je wel een en ander voorbereiden. In powerpoint of iets dergelijks maak je allemaal vragen met een bepaalde puntwaarde. Daarnaast is het leuk (maar niet noodzakelijk) om tafeltennisballetjes te kopen en daarop de punten te schrijven. Je kunt dit ook op briefjes doen en de kinderen een briefje laten grabbelen. Verdeel je klas in 2 groepen. Groep A grabbelt een balletje en noemt het nummer. Jij zoekt in je presentatie een vraag met dat aantal nummers op en leest de vraag voor. Als groep A het antwoord weet, mogen ze het balletje met de punten hebben. Is het antwoord fout, dan mag groep B het proberen. Welke groep heeft aan het eind de meeste punten? Makkelijke vragen zijn minder punten waard dan moeilijkere vragen.

Wil mijn andere blogs hierover ook lezen?

Grudgeball

Spelletjes spelen om te leren (2)

29 april 2020

by Joanne with No Comment Boeiend onderwijs Groepsvorming Terugblik

Spelletjes spelen om te leren? Jazeker! Waarom? Betrokkenheid, leerzaam en lol hebben met elkaar. Drie weken geleden schreef ik een blog over het inzetten van spelletjes om stiekem heel veel te leren in de klas. Van die spelletjes die kinderen alleen maar leuk vinden, maar waar ze stiekem ook heel veel van leren. Vandaag deel ik zelfs twee toppers met jullie: de hot seat en wat ben ik.

The hot seat

Voorbereiding

Zorg dat je voldoende vragen hebt over de leerstof die je wilt oefenen. Dit spel is uitstekend geschikt voor het oefenen van de woordenschat. Weten de leerlingen de betekenis van de woorden die je de afgelopen tijd hebt geoefend in de klas?

Het spel

Voor het spel “de hot seat” hoef je jouw klas niet in groepen te verdelen. Kies een leerling die op de stoel mag gaan zitten, met de rug naar het bord. Jij schrijft of typt een woord op het bord achter “de hot seat”. De leerling op de stoel kan dit woord natuurlijk niet zien. Het publiek (de rest van de klas) steekt een hand op en de leerling op de stoel mag drie klasgenoten kiezen die aanwijzingen geven over het woord. Heeft de leerling het woord goed geraden dan mag hij blijven zitten voor een volgend woord. Heeft hij het woord fout, dan komt er een nieuwe leerling op “de hot seat”.

Wat ben ik

Voorbereiding

Ook dit spel kun je uitstekend inzetten om de woordenschatwoorden van de afgelopen periode te oefenen. Daarnaast moet je voldoende post-its hebben. Zorg dat je voor elke leerling een post-it hebt met daarop een woord uit de woordenschatles. Je leerlingen mogen de woorden nog niet zien. Plak elke leerling een post-it met een woord op het voorhoofd.

Het spel

Als elke leerling een post-it op het voorhoofd heeft, is het doel dat ze uitvinden welk woord ze zijn. Klasgenoten mogen aanwijzingen geven over het woord. Ze mogen de betekenis geven van het woord of een omschrijving waar het voor gebruikt wordt of een omschrijving van hoe het eruit ziet. Heeft de leerling zijn woord geraden, dan heeft hij een punt verdiend. Je kunt dit spel met dezelfde woorden meerdere rondes spelen. Wie heeft op het eind de meeste punten?

Wil je meer spelletjes spelen om te leren met je klas?

Grudgeball

Woordenschatbingo

Ideeën om te werken aan de woordenschat in de klas.

22 april 2020

by Joanne with No Comment Boeiend onderwijs

De woordenschat ontwikkelen in de klas is een belangrijk onderdeel in de taalles. In de methode STAAL waar wij op mijn school mee werken, leren de kinderen elk thema 40 nieuwe woorden. Voor de ene leerling een makkie, voor de andere leerling een flinke kluif.

Bij het (aan)leren van nieuwe woorden is het belangrijk de leeromgeving daarvoor geschikt te maken, de juiste werkvormen te kiezen, kinderen strategieën aan te leren en de juiste instructie te geven.

Bij woordenschatonderwijs is het belangrijk dat het woordnetwerk systematisch wordt uitgebreid. Dat betekent dat woorden thematisch moeten worden aangeboden, dat er veel aandacht moet zijn voor selectie en dat van oppervlakkige woordkennis gewerkt moet worden naar diepe woordkennis en van receptief naar productief. Oftewel van woorden begrijpen naar ze ook gebruiken. Voor hogere groepen is het van belang dat er veel wordt gelezen.

Met woorden in de weer

Om te werken aan de woordenschat in de klas wordt veel gebruik gemaakt van de viertakt (Van den Nulft & Verhallen 2001). Dit model hanteert de volgende fasen:

Voorbewerken: activeren van voorkennis, vooral voor het activeren van al aanwezige gerelateerde begrippen;
Semantiseren: uitleggen van de woordbetekenis;
Consolideren: oefenen van woord en betekenis. Hiervoor kunnen werkvormen zoals de woordkast en de woordparaplu worden gebruikt. In het algemeen geldt dat woorden pas worden verankerd in het woordnetwerk als ze ten minste zeven keer zijn aangeboden of gebruikt;
Controleren: nagaan of de woorden zijn onthouden. Het is belangrijk dit enkele weken na het woordenschataanbod te doen.

Welke werkvormen kun je inzetten voor het consolideren? Voor het oefenen van de woorden en hun betekenissen. Ik heb er een aantal op een rijtje gezet. Lees je mee hoe je kunt werken aan de woordenschat in de klas?

Inzetten van coöperatieve werkvormen

Coöperatief leren is een krachtig middel om de leerresultaten te verbeteren. Leerlingen zijn hierdoor gemotiveerder om te leren. Coöperatief leren nodigt namelijk uit tot bewegen, te communiceren en informatie te verwerken. Hieronder noem ik een aantal coöperatieve werkvormen die je kunt inzetten als je bezig bent met woordenschatonderwijs.

Mix en koppel (koppeling woord en betekenis. Nodig: kaartjes met woorden en kaartjes met de betekenissen)
Zoek de valse (laat leerlingen drie betekenisen bij een woord noteren. Welke betekenis is de valse?
Binnnen/buitenkring
Genummerde koppen bij elkaar
Laat zien (leerlingen krijgen in groepjes een opdracht. In elk groepje is een LaatZienChef. Deze persoon leest de vraag voor. Iedereen maakt de opdracht individueel. LaatZienChef controleert alle antwoorden. Als iedereen in het groepje weet hoe ze op het juiste antwoord moeten komen, geven ze elkaar een hand en wordt een ander de LaatZienChef).
Schud en pak (nodig: kaartjes met woorden).

Bewegend leren

De laatste paar jaar is bewegend leren enorm in opkomst. Het is ook logisch. Kinderen hebben (over het algemeen) veel energie en zijn niet gemaakt om stil te zitten. Daarnaast is beweging goed, brengt het extra zuurstof naar de hersenen en vergroot het het plezier in leren bij kinderen.

Een aantal vormen van bewegend leren om toe te passen als je bezig bent met woordenschat:

Woordenschatbingo: leerlingen leren betekenissen aan woorden koppelen (klik hier voor een voorbeeld).
Tegenstellingen meppen: leerlingen leren tegenstellingen aan elkaar koppelen. Je hebt nodig: een vliegenmepper en kaartjes met tegenstellingen.
Ren je rot: leerlingen leren betekenissen aan woorden koppelen. Hang in verschillende hoeken een letter of kleur. De leerkracht leest een verklaring voor en daarna per hoek een antwoord. De leerlingen rennen naar de juiste hoek.
Tik-tak-boem: leerlingen leren betekenissen aan woorden koppelen. Zet een timer klaar. De leerkracht heeft een strandbal vast. De bal wordt aan een leerling gegeven en de timer gaat aan. De leerkracht noemt een definitie en de leerling bedenkt welke term erbij hoort. Goed? Dan wordt de bal snel doorgegeven (niet gooien!) aan een willekeurige volgende leerling. Voer het tempo lekker op om de spanning hoog te houden.
Netwerken: leerlingen leren netwerken rondom woorden aanspreken. Leg verspreid door de klas vellen papier met daarop een term in een woordwolk. De leerlingen lopen willekeurig langs de termen en lezen wat er al bijgeschreven is. Ze denken even kort na en schrijven er een woord bij waar zij aan denken. Let erop dat het woord er niet al staat!

Vormgevers

Vormgevers zijn organizers. Het zijn zeer krachtige hulpmiddelen. Ze beiden de mogelijkheid om informatie op een overzichtelijke manier te ordenen en het denken te stimuleren. Ze worden voornamelijk ingezet bij het vak begrijpend lezen, maar een aantal zijn ook zeer goed inzetbaar bij het woordenschatonderwijs in de klas:

Mindmap (in het middel noteer je het thema en in de takken komen de categorieën waarover je de woordenschatwoorden wilt verdelen)
Woordweb
Venn diagram (overeenkomsten en verschillen)
Wegwijzer enkel: synoniemen te ordenen
Wegwijzer dubbel: om tegenstellingen te noteren
Woordtrap
Woordkast
Woordparachute

Op Pinterest heb ik een bord waar je alle vormgevers kunt vinden.

Dit overzicht is zeker niet compleet. Heb jij nog meer ideeën om de woordenschat in de klas te consolideren? Ik zou het tof vinden als je ze wilt delen! Zet je ze hieronder in de reacties?

Ik schreef al eerder over het inzetten van coöperatieve werkvormen:

Review: coöperatieve werkvormen voor elke groep en ieder vak.